VakýfBank Kültür Yayýnlarý (VBKY), Türk dilinin köklü geçmiþine ýþýk tutan “Dîvânu Lugâti’t-Türk”ü yeniden okurlarla buluşturuyor. Kaşgarlı Mahmud’un 11. yüzyılda kaleme aldığı bu eser, Türkçenin bilinen ilk sözlüğü olma özelliğini taşıyor ve ikinci baskısı ile okuyucularla buluşmuş durumda. Bu çalışma, Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu göstermek amacıyla yazılmıştır. Ancak yalnızca kelimeleri Arapçaya çeviren bir kaynak olmanın ötesinde; deyimler, atasözleri ve şiir örnekleri ile zenginleştirilmiş, Türk dilinin özünü yansıtan bir eser niteliğindedir.

“Dîvânu Lugâti’t-Türk” içerdiği yaklaşık 8.000 kelime ile Türkçenin o dönemki ses ve yapı özelliklerini de ortaya koyan bir gramer kitabı anlamı taşımaktadır. Kaşgarlı Mahmud, bu eseri Türk illerini dolaşarak, doğrudan kendi derlediği dil malzemesine dayanarak oluşturmuştur. Eserde yalnızca dilden değil, halk edebiyatından mitolojiye, yer adlarından toplumsal yapıya kadar dönemin kültürel panoraması da sunulmaktadır. Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin zenginliğini göstermek amacıyla düzenlenen sözlükte, her kelime deyimlerle, atasözleriyle ve şiir örnekleriyle açıklanmış, bu örneklerin Arapça çevirilerine de yer verilmiştir.

Kitap ayrıca, o dönemde kullanılan tıbbi bilgilere ve tedavi yöntemlerine dair notlar da içermektedir. Eserin en dikkat çekici bölümlerinden biri, tarihin bilinen ilk “Türk dünyası haritası”dır. Bu harita, o dönemde Türklerin yaşadığı coğrafyaları ve ilişkide oldukları toplumları gözler önüne sermektedir.

VakýfBank Kültür Yayýnlarý (VBKY) tarafından “Dîvânu Lugâti’t-Türk - Türk Dilinin İlk Sözlüğü” adıyla yayımına sunulan bu değerli eser, Mustafa S. Kaçalin’in günümüz Türkçesine yaptığı çeviriyle okurlara ulaşmaktadır. Mehmet Ölmez’in hazırladığı kapsamlı dizin ise eserin kullanımını çok daha kolay ve pratik hale getiriyor. Türkçenin tarihine ilgi duyan herkes için bu kitap, sadece bir sözlük değil, aynı zamanda bir kültür hazinesi olarak değerlendirilmektedir.

Kitaptan bir alıntı:

“Gördüm ki Allah devlet güneşini Türk burçlarında doğduruyor, bütün felekleri onların hükümranlığı ile döndürüyor. Onlara Türk adını verip hükümran kılmış ve onları dönemin egemen gücü eylemiş. Dönem insanının idaresini onların eline vermiş ve onları insanların başına getirip hak yolda desteklemiş.”

Yazar Hakkında:

Kaşgarlı Mahmud, Kaşgar şehrinin güneybatısındaki Opal köyünde 1008 yılında dünyaya gelmiştir. Eğitimine Opal’de başlamış, daha sonra gençlik yıllarında Kaşgar’da Medrese-i Hamîdiyye ve Medrese-i Sâciyye’de okumuştur. Medrese yıllarında zamanının klasik ilimlerinin yanında Arapça ve Farsça öğrenmiştir. 1057 yılında babası ve aile fertlerinin saraydaki suikasta kurban gitmesinin ardından, başka ülkelerde geçen uzun gezgincilik yıllarının ardından Bağdat’a gelmiş ve burada Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu göstermek maksadıyla “Dîvânu Lugâti’t-Türk” adlı eseri tamamlayarak 1077’de halife Muktedî-Biemrillâh’ın oğlu Ebü’l-Kasım Abdullah’a takdim etmiştir. 1080’de kendi ülkesine döntükten sonra, Opal’de kurduğu Medrese-i Mahmûdiyye’de müderrislik yapmış ve 97 yaşında vefat etmiştir.

Yayýn Bilgileri:

Yayýnevi: VBKY

Kategori: Klasik

Yazar: Kaşgarlı Mahmud

Kitabın Adı: Dîvânu Lugâti’t-Türk: Türk Dilinin İlk Sözlüğü

Editör: Prof. Dr. Mehmet Ölmez

Çeviri: Mustafa S. Kaçalin

Sayfa Sayısı: 976